زندگی نامه بایزید بسطامی ابویزید طیفور پسر عیسی پسر سُروشان بسطامی ملقب به سلطان العارفین، در نیمه اول قرن دوم هجری در شهر بسطام از ایالت کومِش (قومِس) در محله مؤبدان (زرتشتیان) در خانواده ای متدین متولد شد. تاریخ تولد او به‌درستی مشخص نیست و مرگ او را سال ۲۶۱ یا ۲۳۴ هجری دانسته‌اند. بایزید از نوادگان یک خانواده زرتشتی بود که در زمان زندگی پدربزرگش سروشان به اسلام گرویده بودند، بیشتر زندگی خود را در زادگاهش بسطام در استان قومس گذراند، به جز زمان کوتاهی که با دشمنی ملایان او به تبعید رانده شده بود. شواهد تاریخی از زندگی او بسیار اندک است. او در محله بسطام معروف به مؤبدان به دنیا آمد؛ اما به محله‌ای عرب‌نشین به نام وافدان نقل مکان کرد که بعدها به افتخار او بویدان نام گرفت.
او حقوق حنفیه را آموخت و حداقل یک بار به زیارت مکه رفت. به نظر می‌رسد که او بیشتر عمر خود را در گوشه‌نشینی، در خانه، مسجد، و سلولی منزوی در بسطام گذرانده است، با این حال معروف است که او جلسات آموزشی برگزار کرده و بازدیدکنندگانی را پذیرفته است که می‌خواستند در مورد موضوعات صوفیانه بحث کنند. بایزید در سال ۲۶۱ هجری قمری دار فانی را واع گفت و او را همان جایی دفن کردند که سال ها ریاضت و سختی کشیده بود. مزار او امروزه جزو مجموعه تاریخی بسطام به شمار می آید. نکته قابل توجه این است که قبر او خارج از فضای اصلی است و در کنار آن صحن قرار گرفته است. در جوار این مزار می توان صومعه ای را یافت که بایزید بسطامی در آن به عبادت می پرداخت. این مکان نشان دهنه نحوه زندگی او و شیوه زندگی ساده و دور از تجمل وی بوده است. گویند بایزید مقام والای خود را به واسطه نیکی و احترام زیاد به مادر به دست آورده است.
محل ولادت او محله موبدان بسطام بود. در کتاب «النور من کلمات» ابی‌طیفور داستان اسلام آوردن «سروشان» جد بایزید آورده شده‌است.
عشق مکتب عرفانی او: استاد او در تصوف مشخص نیست. عشق عرفانی در عرفان بایزید جایگاه ویژه‌ای دارد. همچنین او را پایه‌گذار سکر و فنا در تصوف می‌دانند. گفتهٔ مشهور وی، «سبحانی ما اعظم شانی» اشاره به همین مفهوم دارد.
شاگرد امام صادق: بنا بر برخی روایات، بایزید از اصحاب جعفر صادق بود. بعضی نظرات وی را معاصر محمد باقر و شاگرد جعفر صادق می‌دانند این در حالیست که وفات بایزید در قرن سوم (سال ۲۶۱ هجری) می‌باشد حال آن که وفات جعفر صادق در سال ۱۴۸ هجری بوده و تفاوت وفات ایشان ۱۱۳ سال می‌شود و کسی عمر بایزید را بیش از هشتاد سال ذکر نکرده‌است. بایزید بسطامی در سال ۲۶۱ درگذشت و او را در خانقاه (بسطام) وی دفن کردند. مقبره بایزید بسطامی فاقد هرگونه تزئین و داری یک پنجره مسقف آهنی است. روی قبر یک سنگ مرمر قرار دارد که کلماتی از مناجات مشهور علی بن ابیطالب بر آن حک شده‌است.
مصاحبان بایزید اقران و مصاحبان او را چنین معرفی کرده‌اند: حسن کردی، ابوعلی سندی، احمد خضرویه، فاطمه نیشابوریه، ابراهیم ستنبه، ذوالنون مصری، یحیی بن معاذ رازی، شقیق بلخی، احمد حرب، ابوموسی دییلی، حاتم اصم، بلال بلخی، ابوبکر اصفهانی پیرجو، ابوحفص عمرو بن سلم حداد، سهل تستری، ابوسلیمان دارانی، ابراهیم معاذان و ابوسعید منجورانی
مجموعة آرامگاه بایزید بسطامی: مجموعة آرامگاه بایزید بسطامی را می توان جزو آن گروه از مجموعه های آرامگاهی بزرگ با طرح نامنظم دانست که قدیمترین آثار آن به قرنهای سوم تا پنجم تعلق دارند، اما بیشترین قسمتهای آن در دورة ایلخانیان و پس از آن ساخته شده است .
صومعه بایزید یا چله خانه یا خانقاه: در قسمت غربی آرامگاه بایزید، دو اتاق کوچک متصل به یکدیگر وجود دارد؛ اولی به ابعاد ۲*۵ر۱ متر و دومی به ابعاد ۲*۲ متر که صومعه یا خانقاه بایزید، خوانده می شود. در هریک از این اتاقها، آثار گچبری زیبایی وجود دارد. در اطراف محرابِ اتاق اولی کتیبه ای با این مضمون وجود دارد: «بسم اللّه الرحمن الرحیم . اقم الصلوة طَرَفی النهار و زُلَفاً من اللیل ان الحسنات یذهبن السیئات ذلک ذکری للذاکرین و اصبر فان الله لایضیع اجرالمحسنین » و مقابل محراب روزن کوچکی است که بالای آن کتیبه ای دیده می شود که متصدی عملیات ساختمانی زیارتگاه و سایر ابنیه را شخصی به نام محمّدبن حسین ابن ابیطالب دامغانی مهندس معرفی می کند. در بالای در ورودی اتاق دوم نوشته شده است : «امر بعمارة هذه الصومعة الشَریفة المُبارکة الکَریمة افخم الکفات … فی سنه اثنی و سبعمأئه ». محمدبن حسین ابی طالب ، که از او با عنوان مهندس بنا یادشده است ، در ۷۰۲ متصدی بازسازی یا احداث بخشی از خانقاه بوده است .
ثبت دیدگاه